Hoe train je assertiviteit?
Tips voor persoonlijke groei en zelfvertrouwen

Assertiviteit is een cruciale vaardigheid voor persoonlijke groei, communicatie, en het opbouwen van gezonde relaties. Het stelt je in staat om voor jezelf op te komen, je behoeften duidelijk te communiceren, en tegelijkertijd respect te tonen voor anderen. Veel mensen worstelen echter met assertief gedrag, vaak omdat ze gewend zijn zich aan te passen of te vermijden. Het trainen van assertiviteit begint bij bewustwording van destructieve patronen en het actief oefenen van nieuwe keuzes.

In dit artikel bespreken we verschillende manieren om assertiviteit te trainen. Je zult ontdekken hoe je door zelfbewustzijn, praktische oefeningen, en consistente zelfreflectie je communicatievaardigheden kunt versterken en je zelfvertrouwen kunt vergroten.

​​

​

1. Bewustwording van destructieve patronen

De eerste stap in het trainen van assertiviteit is het herkennen van destructieve gedragspatronen. Veel mensen zijn geneigd om op een passieve of juist agressieve manier te reageren op uitdagingen. Dit kan komen door ervaringen uit de jeugd, zoals ouders die bepaalde verwachtingen hadden, of door cultuur en sociale normen.

​

• Subassertief gedrag: Wanneer je subassertief bent, cijfer je jezelf weg en stel je de behoeften van anderen boven die van jezelf. Dit kan op de korte termijn conflict vermijden, maar leidt vaak tot frustratie en een laag zelfbeeld. Bewust worden van deze patronen helpt je inzien waarom je moeite hebt om voor jezelf op te komen.

​

• Agressief gedrag: Aan de andere kant kan agressief gedrag voortkomen uit een behoefte om controle te houden en je grenzen te bewaken, maar zonder respect voor anderen. Het resultaat is vaak dat relaties beschadigd raken. Assertiviteit betekent de balans vinden tussen respectvol voor jezelf opkomen en rekening houden met de gevoelens van anderen.

​

Het is belangrijk om je eigen destructieve patronen te herkennen en te begrijpen waarom je in bepaalde situaties op een specifieke manier reageert. Reflectie op eerdere ervaringen kan veel duidelijkheid geven en een basis vormen voor verandering.

​

​

2. Actieve keuzes oefenen

Zodra je bewust bent van je destructieve patronen, kun je beginnen met het oefenen van nieuwe, assertieve keuzes. Assertiviteit is een vaardigheid die je kunt ontwikkelen door kleine stappen te zetten.

​

• Begin met kleine situaties: Probeer eerst assertief te reageren in situaties die niet te veel spanning veroorzaken. Oefen bijvoorbeeld in een winkel door duidelijk aan te geven wat je wilt, of zeg ‘nee’ tegen een klein verzoek van een vriend wanneer het je echt niet uitkomt. Deze kleine successen bouwen je zelfvertrouwen op en maken het gemakkelijker om in grotere situaties assertief te zijn.

​

• Gebruik 'ik'-uitspraken: Assertieve communicatie begint vaak met het gebruik van 'ik'-uitspraken in plaats van 'jij'-uitspraken. Hiermee richt je de boodschap op jezelf en vermijd je dat de ander zich aangevallen voelt. In plaats van te zeggen: "Jij luistert nooit naar mij," kun je zeggen: "Ik vind het fijn om mijn mening met je te delen." Dit helpt om open en constructief te blijven in het gesprek.

​

• Eis niets van een ander, maar formuleer je wens of bedenk welke acties je zelf kunt ondernemen. Het is te makkelijk om te denken dat de ander jou tekortdoet; dat is subassertief en kan zelfs agressief overkomen. Een assertief persoon neemt zelf de regie en zorgt voor zichzelf waar mogelijk.

​

​

3. Praktische trainingstechnieken

Er zijn verschillende technieken en methoden die je kunt gebruiken om assertiever te worden:

​

• Klein beginnen: Niemand heeft leren zwemmen door zonder ervaring in de zee gegooid te worden. Dit geldt voor alles wat je in het leven wilt leren: begin klein, bouw geleidelijk op en zorg voor succesmomenten. Daarvoor heb je soms wel overzicht nodig van 'wat de logische stappen zijn', en dat is precies waar een goede coach je bij kan helpen.

​

• Ken je geschiedenis: Door te begrijpen welke specifieke kenmerken van subassertief en agressief gedrag er in jouw familielijnen speelden, wordt het makkelijker om compassie voor jezelf te ontwikkelen. Strengheid werkt altijd tegen je, dus je hebt ruimte en overzicht nodig om jouw kleine stappen te kunnen zetten.

​

• Zelfreflectie en feedback: Na elke situatie waarin je probeert assertief te zijn, is het belangrijk om te reflecteren: wat ging er goed en wat zou je anders willen doen? Vraag ook feedback aan anderen. Soms zien zij dingen die je zelf over het hoofd ziet, en hun inzicht kan waardevolle informatie geven voor je volgende poging.​​

​

​

4. Overwinnen van angst voor afwijzing

Veel mensen zijn bang om assertief te zijn omdat ze vrezen voor afwijzing of confrontatie. Het trainen van assertiviteit betekent ook dat je leert omgaan met deze angst.

​

• Reframe je gedachten: Vaak komt de angst voor afwijzing voort uit een negatieve overtuiging over jezelf, zoals "mijn mening doet er niet toe" of "ik wil anderen niet teleurstellen." Het is belangrijk om deze gedachten te vervangen door positieve affirmaties, zoals: "Mijn mening is waardevol" of "Ik mag voor mezelf opkomen zonder schuldgevoel."

​

• Oefen met afwijzing: Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar oefenen met afwijzing kan je helpen om er minder bang voor te zijn. Stel jezelf bijvoorbeeld een doel om elke dag aan iemand een verzoek te doen dat waarschijnlijk wordt afgewezen. Op deze manier leer je dat afwijzing geen ramp is en dat het niets verandert aan je waarde als persoon.

​

​

5. Verbonden blijven met anderen

Assertiviteit betekent niet dat je je afsluit van anderen of alleen je eigen zin doordrukt. Het is belangrijk om verbonden te blijven met de mensen om je heen en hun behoeften en emoties te erkennen.

​

• Empathie tonen: Luister actief naar de ander en erken hun gevoelens. Door empathie te tonen, laat je zien dat je niet alleen aan jezelf denkt, maar dat je ook hun perspectief respecteert. Dit zorgt voor een gezondere communicatie en versterkt de relatie.

​

• Compromissen sluiten: Soms is het nodig om compromissen te sluiten. Assertief zijn betekent niet altijd je zin krijgen, maar het betekent wel dat je eerlijk je positie deelt en openstaat voor een wederzijds bevredigende oplossing.

​

​

6. Assertiviteit versterken door zelfzorg

Assertiviteit is nauw verbonden met zelfzorg. Als je goed voor jezelf zorgt en jezelf waardeert, is het gemakkelijker om assertief te zijn. Zelfzorg omvat zowel fysieke aspecten, zoals voldoende slaap en gezonde voeding, als emotionele aspecten, zoals tijd nemen voor reflectie en ontspanning.

​

• Grenzen bewaken: Zelfzorg betekent ook dat je grenzen bewaakt, niet alleen in interacties met anderen, maar ook in hoe je je eigen tijd en energie beheert. Wees niet bang om 'nee' te zeggen tegen verplichtingen die je overweldigen of die niet bijdragen aan je welzijn.

​

• Vier je successen: Het ontwikkelen van assertiviteit kost tijd en geduld. Sta stil bij je vooruitgang en vier elke stap die je zet, hoe klein ook. Door je successen te vieren, versterk je je zelfvertrouwen en blijf je gemotiveerd om door te gaan.

​

​

Conclusie

Assertiviteit trainen is een proces dat begint met bewustwording en voortbouwt op consistente oefening en zelfreflectie. Het vereist moed om destructieve patronen te doorbreken, nieuwe keuzes te maken en je eigen grenzen te bewaken. Door gebruik te maken van technieken zoals rollenspellen, zelfreflectie, en het actief oefenen van je communicatieve vaardigheden, kun je stap voor stap je assertiviteit versterken.

​

Assertieve mensen staan stevig in hun kracht, blijven open voor feedback en zijn niet bang om zowel voor zichzelf als voor anderen op te komen. Het is een balans tussen zelfbewustzijn, actie, en verbinding, waardoor je niet alleen effectiever communiceert, maar ook meer voldoening haalt uit je relaties en je leven in het algemeen.