Wat is een voorbeeld van assertief gedrag?
Voorbeelden en tips voor zelfverzekerdheid

Assertief gedrag betekent dat je je grenzen duidelijk aangeeft, zonder dat je anderen beschadigt of je eigen waarde vermindert. Het is een vaardigheid die niet iedereen van nature bezit, maar die gelukkig te leren is. Assertieve mensen durven "nee" te zeggen wanneer dat nodig is, nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen acties en doen dit op een manier die respectvol is voor zichzelf en anderen. Het durven aangeven van je grenzen, vooral in moeilijke situaties, is een belangrijk aspect van assertiviteit.

​

​

1. Grenzen aangeven in moeilijke situaties

Een goed voorbeeld van assertief gedrag is het durven aangeven van je grenzen in een situatie waarin deze worden overschreden. Dit kan heel duidelijk worden wanneer iemand zich fysiek of verbaal ongepast gedraagt. Assertiviteit in zo'n situatie betekent dat je op een duidelijke en directe manier laat weten wat je wel en niet accepteert.

​

Persoonlijk verhaal: Mijn klant en de stoffeerder

Een van mijn klanten had onlangs een vervelende ervaring. Ze had een stoffeerder over de vloer voor een klus in haar huis. Terwijl hij bezig was, raakte hij haar aan en gaf haar onverwacht een kus. Ze schrok en wist op dat moment niet wat ze moest doen. Ze negeerde de situatie, in de hoop dat het voorbij zou gaan zonder verdere escalatie. Zes weken later liep ze echter nog steeds rond met een naar gevoel. Ze bleef piekeren over het feit dat ze niet had gereageerd en voelde zich machteloos. De bevriezing die ze in dat moment voelde, liet haar moeilijk los.

​

Wat ze eigenlijk had willen doen, en wat misschien ook de beste actie zou zijn geweest om goed voor zichzelf te zorgen, was de man meteen de deur wijzen en hem duidelijk maken dat zijn gedrag onacceptabel was. Maar ze voelde zich op dat moment te zwak om iets te doen. Ze was bang dat ze fysiek niet opgewassen zou zijn tegen hem en dat een confrontatie de situatie erger zou maken.

​

Hoewel dit een begrijpelijke reactie is, kan het vermijden van actie in een dergelijke situatie juist het risico vergroten. De stoffeerder werd niet meteen gecorrigeerd, wat betekende dat hij niet begrensd werd in zijn gedrag. En als er een tweede grensoverschrijding zou zijn geweest, hoe zou ze dan hebben gereageerd?

​

​

2. De kunst van het assertief reageren

In cursussen voor overleven in risicovolle gebieden, zoals oorlogsgebieden voor ambassadeurs, wordt geleerd om bij de eerste kleine grensoverschrijding direct te reageren. Hoe kleiner de overschrijding, hoe makkelijker het is om grenzen te stellen, en hoe sneller het gevaar zich kan afwenden. Dit is een belangrijk principe dat ook in het dagelijks leven geldt. Hoe eerder je je grens aangeeft, hoe duidelijker je signaal is en hoe beter je jezelf beschermt.

​

Assertief zijn is echter niet altijd makkelijk. Het is soms een hele kunst om in een situatie van spanning of gevaar rustig te blijven en op een duidelijke manier je grenzen aan te geven. Veel mensen, zoals mijn klant, bevriezen op het moment dat hun grenzen worden overschreden. Deze reactie, de zogenaamde "freeze"-reactie, is een overlevingsmechanisme dat diep in ons brein is verankerd. Het kan erg moeilijk zijn om dit te doorbreken, vooral wanneer je in een kwetsbare positie verkeert.

​

​

3. Een assertieve reactie oefenen

Het verhaal van mijn klant laat zien dat assertiviteit niet altijd vanzelfsprekend is, vooral niet in situaties waarin je je kwetsbaar voelt. Wat kun je in zo'n situatie doen? Hoe kun je assertief reageren en je eigen grenzen bewaken?

​

• Oefen met assertieve uitspraken: In een situatie waarin je grens wordt overschreden, is het belangrijk om kort en duidelijk te zijn. Bijvoorbeeld: "Ik wil niet dat je me aanraakt, stop daarmee." Het gebruik van "ik"-boodschappen helpt om de verantwoordelijkheid bij jezelf te houden en voorkomt dat de ander zich meteen aangevallen voelt.

​

• Wees voorbereid op reacties: Niet iedereen zal goed reageren op assertiviteit. In het geval van mijn klant gooide de man de spreekwoordelijke deur in haar gezicht. Dit kan moeilijk zijn, maar het is belangrijk om te onthouden dat assertiviteit over jouw acties gaat, niet over de reactie van de ander. Het doel is om jouw grens aan te geven, niet om de ander te dwingen om op een bepaalde manier te reageren.

​

• Reflecteer op je reactie: Als je, net als mijn klant, merkt dat je niet hebt gereageerd zoals je wilde, is het belangrijk om daarna te reflecteren. Wat hield je tegen? Wat had je anders willen doen? Door te reflecteren op je reactie kun je leren en jezelf voorbereiden op een volgende keer.

​

​

4. Waarom assertiviteit positief is

Assertief reageren, zelfs als het niet altijd het gewenste resultaat oplevert, is een manier om jezelf serieus te nemen en voor jezelf te zorgen. Assertiviteit is niet hetzelfde als agressiviteit; het gaat er niet om de ander te overheersen of te beschadigen. Het gaat erom dat je duidelijk bent over wat je wilt, wat je grenzen zijn, en dat je respect hebt voor zowel jezelf als de ander.

​

Voorbeeld van constructief assertief gedrag:

Stel je voor dat mijn klant, toen de stoffeerder haar aanraakte, had gezegd: "Ik voel me erg ongemakkelijk door wat je net deed, en ik wil dat je nu vertrekt." Dit is een directe, duidelijke boodschap die haar grens aangeeft zonder agressief te zijn. Het geeft de ander de mogelijkheid om zijn gedrag te corrigeren en laat zien dat zij zichzelf serieus neemt.

​

​

5. Assertiviteit in moeilijke situaties

Het verhaal van mijn klant laat ook zien dat assertiviteit niet altijd eenvoudig is. In moeilijke of bedreigende situaties kan het eng zijn om je grenzen aan te geven. De angst om fysiek of emotioneel schade te ondervinden kan ervoor zorgen dat je liever niets doet. Maar het risico van niets doen is dat de situatie erger kan worden, en dat je je achteraf nog slechter voelt omdat je niet voor jezelf bent opgekomen.

Tijdens de training voor ambassadeurs in oorlogsgebieden wordt geleerd dat je al bij de eerste kleine grensoverschrijding moet handelen. Dit voorkomt dat de situatie escaleert. In ons dagelijks leven is dit net zo belangrijk. Door meteen duidelijk te maken wat je wel en niet accepteert, bescherm je jezelf en geef je de ander geen ruimte om verder te gaan.

​

​

Conclusie: Wat is een voorbeeld van assertief gedrag?

Een voorbeeld van assertief gedrag is het duidelijk aangeven van je grenzen, zelfs in een moeilijke of bedreigende situatie. Het betekent dat je "nee" durft te zeggen wanneer dat nodig is, en dat je je eigen veiligheid en welzijn vooropstelt, terwijl je respectvol blijft naar de ander.

​

In het verhaal van mijn klant werd haar grens overschreden door de stoffeerder. Hoewel ze op dat moment niet wist wat ze moest doen en de situatie negeerde, zou een assertieve reactie zijn geweest om duidelijk en direct haar grens aan te geven. Dit zou haar niet alleen een beter gevoel hebben gegeven over zichzelf, maar ook een duidelijke boodschap hebben afgegeven aan de ander.

​

Assertiviteit is een vaardigheid die je kunt leren en oefenen. Het betekent niet dat je altijd perfect moet reageren, maar wel dat je bewust kiest voor jezelf, dat je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen acties, en dat je leert van situaties waarin je misschien niet hebt gereageerd zoals je zou willen. Het is een proces van groei en zelfzorg, en elke stap die je zet om assertiever te worden, is een stap in de richting van een sterker, gelukkiger en veiliger zelf.