Welke oefeningen helpen om assertiviteit te trainen?
Praktische tips voor zelfontwikkeling
Welke oefeningen helpen om assertiviteit te trainen?
Assertiviteit ontwikkelen is een persoonlijk proces, en elke oefening moet afgestemd zijn op de persoon die ermee aan de slag gaat. Niet iedere oefening is voor iedereen geschikt, en het is belangrijk om klein te beginnen. Het trainen van assertiviteit betekent dat je jezelf beter leert kennen, dat je leert voelen wat je nodig hebt en dat je stap voor stap oefent om dit op een respectvolle manier te uiten. Assertieve mensen leren hoe ze actie kunnen nemen vanuit een plek van kracht en verbondenheid, zonder dat ze in destructieve patronen blijven hangen.
​
​
1. Klein beginnen: Je eigen behoeften leren herkennen
De eerste stap naar assertief worden, is leren herkennen wat jouw eigen behoeften zijn. Veel mensen hebben geleerd om zich aan te passen aan de wensen van anderen, waardoor ze niet meer weten wat ze zelf echt willen. Het is belangrijk om hier klein mee te beginnen, door simpelweg stil te staan bij wat jij nodig hebt – zonder dat je daar meteen iets mee moet doen.
​
Persoonlijk verhaal: Mijn klant en zijn reis naar zelfherkenning
Een van mijn klanten worstelde met de gedachte dat hij niemand pijn wilde doen of tekort wilde doen. Hij was daardoor vreselijk aardig en innemend naar anderen toe, maar wat niemand zag, was dat hij uren nodig had om te herstellen van de dag. Hij had zichzelf het label 'introvert' gegeven, iets wat tegenwoordig heel hip is, maar voor mij is die definitie te beperkt. Ik geloof namelijk dat introvert en extravert zijn meer te maken heeft met of je assertief door het leven kunt gaan. Als je geen energie verliest, heb je ook geen hersteltijd nodig. En als je het goed met jezelf kunt vinden, kun je net zo goed opladen door alleen te zijn als door tussen mensen te zijn.
​
We begonnen klein, met een eenvoudige oefening die hij gedurende de dag kon doen. Hij leerde om zijn eigen behoeften te herkennen, zonder dat hij deze meteen met anderen hoefde te delen. Alleen maar voelen en erkennen wat hij nodig had. Dit bleek een belangrijke stap voor hem te zijn. Het gaf hem de ruimte om zichzelf serieus te nemen, zonder de druk te voelen om daar direct iets mee te doen.
​
Naarmate hij hier beter in werd, konden we de oefening verder uitbreiden. Tegenwoordig kan hij, terwijl hij in verbinding blijft met anderen, ook in verbinding blijven met zichzelf. Hij weet wat hij fijn vindt of wat hij zou willen veranderen. Hij kan actie ondernemen door zijn behoeften kenbaar te maken, maar hij kan ook besluiten om het voor zichzelf te organiseren. Wat voorheen veel energie kostte, gaat hem nu een stuk makkelijker af, en zijn productiviteit is enorm toegenomen.
​
​
2. Patronen herkennen en doorbreken
Een belangrijk aspect van assertiviteit ontwikkelen, is het herkennen van je eigen patronen. Vaak hebben we aangeleerde reacties die ons niet meer dienen, zoals altijd "ja" zeggen of onszelf op de achtergrond plaatsen. Het leren herkennen van deze patronen is de eerste stap om ze te doorbreken.
​
Oefening:
Neem na een situatie waarin je merkt dat je niet assertief hebt gereageerd, de tijd om te reflecteren. Wat gebeurde er precies? Hoe reageerde je? Wat zou je anders willen doen? Door dit op te schrijven, bouw je bewustzijn op en vergroot je de kans dat je de volgende keer een andere keuze kunt maken.
​
​
3. Je denkbeelden over assertiviteit wijzigen
Voor veel mensen is assertief zijn iets negatiefs. Ze zijn bang dat ze anderen kwetsen of dat ze als egoïstisch overkomen. Maar assertiviteit gaat juist over eerlijk zijn, zowel naar jezelf als naar anderen. Het betekent dat je je eigen behoeften serieus neemt, en dat je de ander ook de kans geeft om jou echt te leren kennen.
​
Mijn klant worstelde hiermee. Hij was zo gericht op het vermijden van pijn en het pleasen van anderen, dat hij zijn eigen behoeften helemaal opzij had gezet. Door hem te laten inzien dat assertiviteit niet betekent dat je egoïstisch bent, maar juist dat je jezelf respecteert, kon hij zijn denkbeelden hierover langzaam veranderen. Dit zorgde ervoor dat hij zich niet langer schuldig voelde wanneer hij voor zichzelf koos.
​
​
4. Tijd kopen en ‘nee’ leren zeggen
Een van de moeilijkste dingen voor veel mensen is het leren "nee" zeggen. Dit vraagt veel oefening, vooral als je gewend bent om altijd "ja" te zeggen om anderen tevreden te stellen. In het proces van assertiever worden, is het nuttig om eerst te leren tijd te kopen. Dit betekent dat je jezelf de ruimte geeft om na te denken voordat je een antwoord geeft.
​
Oefening:
In plaats van direct "ja" te zeggen op een verzoek, kun je oefenen met antwoorden zoals: "Ik moet er even over nadenken." Dit geeft je de tijd om te voelen wat je echt wilt en om daarna een bewuste keuze te maken. Dit was een van de eerste stappen die mijn klant leerde. Het gaf hem de mogelijkheid om zijn automatische reacties te doorbreken en bewust te kiezen voor wat goed voor hem was.
​
​
5. In verbinding blijven met jezelf en de ander
Assertief zijn betekent ook dat je in verbinding blijft – niet alleen met jezelf, maar ook met de ander. Het gaat over jezelf uiten op een manier die duidelijk is, zonder de ander af te stoten. Assertiviteit betekent dat je eerlijk bent over je behoeften, maar ook open blijft staan voor de behoeften van de ander.
​
Resultaat van de oefeningen: Zelfkennis en actie
Door klein te beginnen, leerde mijn klant niet alleen zijn eigen behoeften kennen, maar ook hoe hij deze in contact met anderen kon uiten. Hij leerde dat hij zijn wensen en grenzen kon communiceren zonder zich schuldig te voelen of bang te zijn voor afwijzing.
Tegenwoordig is hij in staat om op een natuurlijke manier zijn grenzen aan te geven en te zorgen voor zijn eigen welzijn. Zijn assertiviteit heeft ervoor gezorgd dat hij niet langer uitgeput raakt door dagelijkse interacties. Hij staat sterker in zijn schoenen en kan zichzelf zowel in zijn werk als in zijn persoonlijke leven op een positieve manier laten zien.
​
​
Conclusie: Welke oefeningen helpen om assertiviteit te trainen?
Assertiviteit ontwikkelen begint klein. Het begint met het herkennen van je eigen behoeften, het doorbreken van oude patronen, en het veranderen van je denkbeelden over wat assertiviteit betekent. Door te oefenen met "nee" zeggen, tijd te nemen voor reflectie, en in verbinding te blijven met jezelf en anderen, zet je stappen richting een assertiever leven.
​
De ervaring van mijn klant laat zien hoe belangrijk het is om klein te beginnen en het proces stap voor stap op te bouwen. Hij leerde eerst om zijn eigen behoeften te herkennen, voordat hij deze naar anderen uitte. Door deze benadering verloor hij steeds minder energie en werd hij steeds productiever en meer in balans. Assertiviteit ontwikkelen is een persoonlijke reis, en elke kleine stap brengt je dichter bij de persoon die je wilt zijn.